Hormonen zijn de berichtgevers van je lichaam. Vanuit de endocriene klieren worden hormonen naar de cellen en organen gestuurd om ze te vertellen wat te doen. Alle belangrijke processen (zoals je stofwisseling en je voortplantingsorganen) in je lichaam worden aangestuurd met hormonen. Bij een hormonale disbalans heb je een overschot of een tekort aan bepaalde hormonen. Hierdoor raken lichaamsprocessen ontregelt en werken deze niet meer optimaal.
Hoe kan je een hormonale disbalans herkennen?
Het is lastig om een hormonale disbalans te herkennen. Dit komt omdat hormonen op veel processen invloed hebben waardoor er allerlei verschillende klachten kunnen ontstaan bij een disbalans. Veel voorkomende symptomen van een hormonale disbalans zijn:
- Vermoeidheid
- Gewichtstoename (zonder direct aanwijsbare oorzaak zoals meer eten of stoppen met sporten)
- Plotseling gewichtsverlies (zonder direct aanwijsbare oorzaak)
- Constipatie of juist vaker naar het toilet gaan
- Verlies van kracht
- Een droge huid
- Een snellere of tragere hartslag in rust
- Vaak moeten urineren en meer dorst
- Sneller honger hebben dan anders
- Depressieve gevoelens
- Pijnlijke gewrichten of spieren
- Verlies van libido
- Onvruchtbaarheid
- Vermindert zicht
- Onrustig gevoel
- Sneller geïrriteerd
- Angstgevoelens
- Meer en sneller zweten
- Gezichtszwelling of zwellingen bij de gewrichten
Vrouwen hebben vaker met een hormonale disbalans te maken dan mannen. Zo kan een hormonale disbalans ontstaan door de pubertijd, zwangerschap, borstvoeding en de menopauze.
Symptomen van een hormonale disbalans
Symptomen van een hormonale disbalans die specifiek van toepassing zijn voor vrouwen zijn:
- Een onregelmatige menstruatiecyclus, het overslaan van de menstruatie of het stoppen met menstrueren.
- Acne op het gezicht, rug of borst
- Buitensporige haargroei op het gezicht of andere lichaamsdelen
- Donkere plekken op de huid, met name rondom de hals, op de borst of bij de liezen
- Problemen om op gewicht te blijven, niet kunnen afvallen ondanks het aanpassen van de voeding
- Vaginale atrofie
- Vaginale droogheid, pijn tijdens het vrijen
- Haaruitval of bros haar
Oorzaken van een hormonale disbalans
Een hormonale disbalans kan allerlei oorzaken hebben zoals hormoon gerelateerde aandoeningen. Deze zijn:
- Een traag werkende schildklier
- Een overactieve schildklier
- Thyreoïditis (schildklierontsteking)
- Hyperfunctionerende schildklierknobbeltjes
- Diabetes
- Hypogonadisme
- Cushing-syndroom
- Hormoontherapie
- Tumoren (goedaardig of kwaadaardig)
- Aangeboren bijnierhyperplasie
- Eetstoornissen
- Medicijnen
- Stress
- Bijnierinsufficiëntie
- Hypofyse tumor
- Letsel of trauma
- Kankerbehandelingen
Bij vrouwen kan een hormonale disbalans gerelateerd zijn aan de voortplantingsorganen. Denk daarbij aan de pil, PCOS of een vroegtijdige menopauze.
Hoe krijg je zekerheid?
Vermoed je dat je een hormonale disbalans hebt bespreek dit dan met je huisarts. Afhankelijk van je klachten kan deze verder onderzoek doen. In de meeste gevallen zal je bloed onderzocht worden. Je hormonen zijn in je bloed zichtbaar. Het kan soms ook nodig zijn dat er een uitstrijkje wordt gemaakt of er inwendig onderzoek nodig is. De baarmoeder en eierstokken kunnen indien nodig met een echo onderzocht worden.
Afhankelijk van de diagnose kan je behandeld worden voor een hormonale disbalans. Misschien kan je een andere pil krijgen of kan je beter stoppen (of juist beginnen) met de pil. Veel mensen hebben een traag werkende schildklier (waardoor ze aankomen). Je kan dan schildklierhormonen voorgeschreven krijgen.
Tegenwoordig worden veel hormonale klachten veroorzaakt door stress. Zo hebben jonge vrouwen nog weleens stress over de keuze tussen carrière en een gezin of hebben moeite om deze met elkaar te combineren. Wat de oorzaak van stress ook is, stress heeft een vernietigende invloed op je hormoonhuishouding. Wordt je hormonale disbalans veroorzaakt door stress dan is het belangrijk dat je dit bij de bron aanpakt en leert met de stress omgaan.
Het makkelijkst is natuurlijk om stressbronnen uit je leven te verbannen. Dit is niet altijd mogelijk. Het is dan zaak om met de stress om te leren gaan en om ontspanning tegenover stress te zetten.
Bij veel mensen is stress is er de boosdoener van dat het afvallen niet lukt. Dit heeft te maken met het stress response hormoon cortisol. Bij mensen die chronisch stress hebben zijn de cortisolspiegels chronisch verhoogd. Onder invloed van hoge cortisolspiegels gaat het lichaam vet opslaan en vasthouden. Afvallen wordt dan zo goed als onmogelijk. Een ander probleem van hoge cortisolspiegels is dat het signaal van de maag, dat het vol zit, vertraagd bij de hersenen aankomt. Door deze vertraging ga je meer eten dan je nodig hebt. Hoge cortisolspiegels kan je herkennen aan een verhoogde trek in zoetigheid of hartigheid.
Veel mensen hebben baat bij yoga om beter met stress om te gaan. Andere mogelijkheden zijn meditatie of mindfulness.
De invloed op je menstruatiecyclus en overgewicht
Heb je overgewicht dan is het altijd goed om te gaan afvallen. Op deze website vindt je hoe je het beste kunt afvallen, mocht je daar hulp bij nodig hebben. Vrouwen met overgewicht en een onregelmatige menstruatiecyclus kunnen hun menstruatiecyclus weer regelmatig krijgen als ze 10% van hun lichaamsgewicht verliezen. Dit verhoogt tevens de kans om zwanger te raken aanzienlijk.
Het is ook goed om zo gezond mogelijk te eten. Voor de aanmaak van hormonen zijn verschillende voedingsstoffen, vetten en eiwitten nodig. Je lichaam betrekt deze uit de voeding en de hormoonhuishouding kan uit balans raken als je deze onvoldoende eet. Belangrijk zijn de omega 3 vetzuren. Deze zitten in vette vissoorten, avocado’s, walnoten, spruitjes, lijnzaad(olie) en chiazaad.
Wat betreft eiwitten moet je minimaal 0,8 gram eiwitten per kilogram lichaamsgewicht eten. Als je sport moet dit richting de 1,6 gram gaan. Veelal worden eiwitten van voedingsmiddelen met een dierlijke oorsprong aanbevolen omdat deze alle essentiële aminozuren bevatten. Dit zijn voedingsmiddelen zoals vis, vlees, kip, kaas, eieren, melk, yoghurt en kwark. Eet je vegetarisch of veganistisch dan zal je veel moeten afwisselen met je plantaardige eiwitbronnen om zodoende alle essentiële aminozuren binnen te krijgen.
Photo by Finn Hackshaw on Unsplash
Dit artikel is geschreven in samenwerking met HappyHealthy.
No Comments